Politieke leiders spreken klare taal

Op een nieuwe Koude Oorlog hintte de fractievoorzitter twee jaar geleden ook al, maar toen gebruikte hij het woord 'oorlog' nog niet. Afgelopen zaterdag op het VVD-congres, minder dan een jaar voor de volgende verkiezingen, zette Zijlstra zijn boodschap nog eens aan. Ook over vluchtelingen sprak hij duidelijke taal. Waar hij al in december had laten ­weten dat wat de VVD betreft het vluchtelingenverdrag moet worden opgezegd, nu noemde hij een maximumaantal, van 15.000. Meer kan niet, zei hij tegen de leden van de VVD. "Grote groepen integreren niet, die segregeren."

Het was exemplarisch voor de stand waarin alle politieke kopstukken afgelopen weekeinde in beland bleken: verkiezingsstand. Sprak Zijlstra grote woorden tegen zijn leden, Wilders was al even stellig in het Limburgs Dagblad, en Diederik Samsom spuwde vuur op 'Nieuwsuur'.

"Het recht op asiel hier in Nederland moet vervallen", verduidelijkte Zijlstra zijn opvatting nog, ná zijn toespraak. Samsom reageerde met even grote woorden: die vond dat Zijlstra een verscheurde samenleving kweekt door zo over vluchtelingen te praten. Een samenleving waarin de schreeuwers achterin de gemeenteraadszaaltjes ruim baan krijgen.

Verkiezings­circus
Officieel brandt het verkiezings­circus pas komend najaar los. Dan wordt duidelijk welke lijsttrekker de PvdA kiest, of Mark Rutte nogmaals de VVD wil leiden. Dan stellen de partijen hun verkiezingsprogramma's vast. Maar nu al vinden er inleidende beschietingen plaats, die lijken te duiden op een langere verkiezingsstrijd dan we de afgelopen jaren gewend ­waren.

Zo liet Lodewijk Asscher zich in de Volkskrant ontvallen dat hij het eventuele lijsttrekkerschap van de PvdA in overweging neemt. Tot nog toe zei hij op die vraag altijd stellig 'nee!'. Deze voorzichtige overweging is dus een omslag van jewelste. Ook gaf Asscher vast aan welke richting hij zijn partij op wil sturen: "Ik sta voor een normerende politiek", zei hij. Ook Rutte liet zich ontvallen dat hij door wil. "Ik ga straks een beleid voeren dat meer richting VVD-kiezers gaat, zeker als de samenstelling van het kabinet wat verandert."

In dagblad De Limburger zei Geert Wilders dat partijen hem niet moeten uitvlakken. Mark Rutte heeft weliswaar meermaals gezegd dat hij Wilders uitsluit tenzij die zijn uitspraken over 'minder, minder, minder Marokkanen' terugneemt; Wilders is er niet van onder de indruk. "Partijen roepen nu dat ze niet met de PVV in een kabinet willen. In 2010 riepen diezelfde partijen dat ook", zei Wilders daar. "Op het moment dat ze op het pluche gingen zitten piepten ze opeens anders. Toen hadden wij nog vijftien zetels. Nu staan we op veertig. Dan is het weinig democratisch om de PVV te passeren."

Zwaartepunten
Zo wisten PvdA, VVD en PVV al maanden vóór er een verkiezingsprogramma is de zwaartepunten daarvan vast aan te geven. De inhoud van die programma's zou best nog wel eens anders kunnen zijn dan de vorige keer, zo bleek ook op het VVD-congres. Tijdens een discussie over softdrugsbeleid leken de liberalen af te stappen van hun bestaande standpunt dat het coffeeshopbleid niet gewijzigd hoeft te worden - veel VVD'ers spraken zich nu uit vóór het regelen van de achterdeur van de coffeeshop. Het lijkt er ook op dat integratie weer in de gratie komt. Rutte wees vrijdagavond op het belang daarvan, om te voorkomen dat de huidige klont asielzoekers over tien jaar werkloos aan de kant staat.

Ook gaven sommigen alvast hun wensen aan voor de volgende regeerperiode. Halbe Zijlstra bijvoorbeeld, zei in De Telegraaf dat hij niet nog eens fractievoorzitter wil zijn. Liever is hij minister.